Krediler servisinde çalışmaya başlayan yeni bankacılara şu soru genelde sorulur: “Kredi ne zaman batar?”
Bu sorunun cevabı net ve çok kısadır: “Kredi, verilirken batar.” Müşteri talebinin mutlaka kredi olması da şart değildir. Bankacılıkta, içinde fırsat ve tehlike olan her iş için bu geçerlidir.
2003 yılında İstanbul’da bankanın eğitim müdürlüğünde yaklaşık on kadar şube müdürü ile birlikte krediler eğitimi alıyorduk. Eğitimin içeriği; kredilerde tahlil, finansal analiz, bilanço, risk analizi gibi konulardan oluşuyordu. Eğitimi, İstanbul’daki bir üniversitede eğitim veren bir profesörden alıyorduk. Ders arasında bize, “Arkadaşlar, kredi ne zaman batar?” diye sorduğunda; “Hocam ayıp oluyo ama…” demedik tabi. Sorunun cevabı bilindik bir cevap olsa da, hocanın bununla ilgili anlattığı gerçek olay hepimize “Vay be!” dedirten türde bir vak’aydı.
(Meslek etiği açısından banka ismi belirtilmemiştir.)
Bir banka; şubesinin, hatırlı ve itibarlı bir müşterisine ipotek karşılığı kredi kullandırmak için işlemleri başlatır. Krediyle ilgili tüm evraklar imzalanarak kullanıma hazır hale getirilmiştir. Bankanın, müşterisine kredisinin hazır olacağını söylediği gün gelmiştir. Kredinin kullandırılması için de krediye konu olan taşınmazın ipotek belgesi tapudan alınacak ve akabinde sigortaları yapılarak kredi kullandırılacaktır.
Mesai bitimine doğru tapu dairesine giden banka çalışanına yoğunluktan dolayı işlemin yapılamadığı, ancak, sabah mesai başladığında ilk iş olarak o işlemin yapılacağı söylenmiş ve banka memuru geri gönderilmiştir. Müşteri, bankadan aldığı söz üzerine, kredinin kullandırılacağı gün ödenmek üzere, yüklü miktarda bir çek kesmiştir. Müşteri, çeklerinin karşılıksız kalması halinde itibarının zedeleneceğini ima ederek bir çözüm bulmaları için bankacılara ricada bulunmuştur. İpotek işlemi ve tüm sigortaların bir gün sonra yapılması kaydıyla müşterinin talebi yerine getirilerek kredi kullandırılmıştır. İşlem, bankacılık mevzuat ve kurallarının dışına çıkılmak suretiyle, tamamen risk alınarak yapılmıştır.
Tarih 16 Ağustos 1999. Yer, “Marmara Depremi”nin etkili olduğu bir yerleşim. Saatler gece yarısı 03.02’yi gösterdiğinde yaşanan depremde krediye teminat olarak gösterilen bina yerle bir oluyor. Krediyi kullanan kişi göçük altında hayatını kaybediyor. İpotek yok, bina ve şahıs sigortaları yapılmamış. İşte size, verilirken batan bir kredi örneği. Tabi, şartları yerine gelmeden krediyi kullandıran banka yetkililerinin durumunu izaha gerek yok sanırım.
Kaynak: Hayri Habil Akdağ, Genç Bankacının Rotası, Semerci Yayınları, Mayıs 2015.