Dünyaya baktığımızda birleşme dalgalarının dönemleri var. Hareketlerin sebepleri de farklılık gösteriyor. 70’li yıllarda sebep petrol sıkıntısıyken, şimdilerdeki dalgalanma hitech patlamasından kaynaklanıyor.
Herkesin birleşmeden maksadı büyümek; ama birleşmelerin yüzde 58’inin başarısızlıkla sonuçlandığını bilmekte fayda var. Ancak, dünyada her yıl yaşanan 2,5 trilyonluk bir pazardan pay kapmanın cazibesi unutulmamalı. Hal böyle olunca, Pricewaterhouse Coopers’ın Türkiye Başkanı Adnan Nas’ın ifadesiyle, “Gerçek üçkâğıtçılarla, iş yapmak isteyenler karışıyor.” Hele Türkiye gibi “ortaklık kültürü” olmayan yerlerde bu daha büyük sorun olabiliyor.
Aktaracağım anekdot, karikatürize edilecek kadar ilginç ama bir o kadar da gerçek. Anekdotlar, birleşme operasyonlarıyla adından bahsettiren Chase Manhattan Bank Genel Müdür Yardımcısı Koray Arıkan’a ait.
Aile şirketi yabancıyla birleşiyor. Yönetim profesyonellere geçiyor. Patronda bir telaş: “Ben ne yapacağım şimdi?”
Unutulmaması gereken bir nokta. Patrona yeni bir iş bulmadan satış yapmayın. Ya da kendinize yeni bir uğraş alanı bulmadan, şirketinizi satmayın…
18 aylık bir görüşme süreci yaşanıyor ve aile şirketi ile yabancılar birleşmeye karar veriyor. İmzalar atılacak; ortaya bomba gibi düşen bir söz…
Patron’un hanımı ciyak ciyak bağırıyor:
“N’olcek benim Jaguar?”
Jaguar yıllardır şirketin üstünde; ama hanım kullanıyor. Benzini, şoförü, kaskosu hep şirketten ödenmiş; ama araba hanımın altında.
Araya giriyorlar… “Yahu sus, satış parasıyla 156 tane Jaguar alırsın.” Kadın inatçı, “Hayır jaguarımı isterim.”
Yine benzeri bir görüşme. İş bitmek üzere, ama sorun çıkıyor. Ağlar mısın, güler misin cinsinden, fıkra kitaplarına geçecek bir malzeme:
“Evdeki bahçıvanın maaşı n’olcak?”
Yıllardır bunun maaşı şirketten ödendi. Üç nesildir bu böyle. Gel de şimdi bunu Amerikalı’ya anlat. Neyse, birleşme oluyor, Amerikan şirketi yöneticisini gönderiyor.
Hemen patron itiraz ediyor: “Biz bir Amerikalı ile anlaştık. Bu İspanyol’un burada ne işi var?”
Birleşme ve satışlardan uygun zamanlı alışveriş olunca onlarca Jaguar parası kalıyor ama, aracı ve danışmanların bu işlerden ne aldıkları hakkında da bilgi vereyim. Birleşme süreci 12 ila 18 ay sürüyor. Danışmanlar aylık masrafları ve başarı primini alıyorlar. Başarı priminin 1 milyon dolar olduğunu bilmenizde fayda var. Haliyle bahçıvanın durumunu ve hanım ağanın Jaguarını unutmadan…
Kaynak: Fikri Türkel, Başarılı İnsanların Karar Anı, Hayat Yayınları, 3. Baskı, 2005.