Pay (hisse) senedi bastıran anonim şirketlerin ortakları, pay devirlerinde büyük bir vergi avantajından yararlanıyor, bastırmayan anonim şirketlerin ortakları ise bu vergi avantajından yararlanamıyorlar! İnanılır gibi değil, değil mi? Pay (hisse) senedi bastırıp bastırmamanın bu kadar avantaj ve dezavantajı olabilir mi?
Evet, pay (hisse) senedi bastıran anonim şirketlerin ortaklarına vergi avantajı sağlayan yasal bir düzenleme var, hem de yıllardır yürürlükte. İnsanlar bu düzenlemeden, ortaklık paylarını devredip, büyük miktarda bir vergi ödemek durumunda kaldıklarında haberdar oluyorlar. Bu kadar önemli bir konudan haberdar olunmaması bir o kadar acı ve aynı zamanda şaşırtıcı! Türkiye’de ve Dünya’da ünlü bir Türk Restaurantı’nın sahibi de, hisselerini sattıktan ve ciddi bir vergi ödedikten sonra, böyle bir düzenlemenin varlığından haberdar oldu, ama iş işten geçmişti. Artık geriye dönüş yoktu, ödediği vergiyi geri alma imkânı yasal olarak mümkün değildi.
Pay (Hisse) Senedi Bastırmanın Avantajı Ne?
Anonim şirketlerde pay (hisse) senedi bastırmanın çok önemli bir “VERGİ AVANTAJI” var. Anonim şirket ortağı olanlar, eğer “şirketin pay (hisse senetleri) varsa” ve bu pay (hisse) senetlerini iktisap (edinme) tarihinden itibaren “iki yıl” elde tuttuktan sonra satarlarsa, satıştan doğan kazanç tutarı ne olursa olsun gelir vergisine tabi değil. (GVK mükerrer 80. maddenin 1 ve 4. fıkraları)
Anonim şirketlerde;
– Ortaklık payları için pay (hisse) senedi bastırılmışsa ve ortaklık payları bu pay senetlerinin iktisap tarihinden itibaren iki yıldan fazla süreyle elde tutulduktan sonra elden çıkarılıyorsa, sağlanan kazanç tutarı ne olursa olsun değer artış kazancı kapsamında gelir vergisine tabi olmayacak (GVK mükerrer md. 80/1).
– Ancak, pay (hisse) senedi bastırılmamış ise, anonim şirket ortağı, hissesini kaç yıl sonra ve kime satarsa satsın, bundan doğan kazanç “Değer Artışı Kazancı” olarak gelir vergisine tabi olacak (GVK mükerrer md. 80/4).
Vergi Avantajından Yararlanmak İçin Pay (Hisse) Senedini Mutlaka Bastırmak Gerekiyor! Maliye, Pay (Hisse) Senedinin Bastırıldığı Tarihi, İktisap Tarihi Olarak Kabul Ediyor.
Bu vergi avantajından faydalanılabilmesi için, anonim şirket ortaklık paylarını temsil eden pay (hisse) senetlerinin bastırılmış olması özel önem taşıyor. Çünkü, anonim şirket ortaklık paylarını gösteren pay (hisse) senetlerinin iki yıl elde tutulduktan sonra satılması halinde doğan değer artış kazancının vergilendirilmeyecek olması, pay (hisse) senedinin iktisap tarihinin bilinmesini önemli kılıyor. Bu nedenle, anonim şirket ortaklarının ortaklık haklarını elden çıkardıklarında ya da çıkarmak istediklerinde vergisel yükümlülüklerini tam olarak yerine getirebilmeleri açısından, pay (hisse) senetlerinin bastırılıp bastırılmadığını ve ne zaman iktisap ettiklerini bilmeleri gerekiyor.
Genel olarak, pay (hisse) senedi üzerinde tasarruf hakkına sahip olunan tarih, iktisap tarihi olarak kabul ediliyor. Buna göre; prensip olarak, pay (hisse) senedi üzerinde tasarruf hakkına sahip olunan tarih, iktisap tarihi olarak esas alınacaktır.
Örneğin, 1993 yılında kurulmuş olan bir anonim şirketin pay (hisse) senetleri 30.04.2017 tarihinde bastırılmışsa, ortakların pay senetlerini iktisap tarihi olarak, bu pay senetleri üzerinde tasarruf hakkına sahip oldukları 30.04.2017 tarihinin esas alınması gerekecektir. Maliye Bakanlığı’nın bu konuda verdiği iki özelgesinin özeti aşağıda yer almaktadır:
“1986 yılında kurulmuş olan söz konusu şirkette ortaklık payları 31/8/2016 tarihinde hisse senedi çıkarılmak suretiyle hisse senedine bağlanmış olduğundan, tarafınıza ait hisse senetlerinin iktisap tarihi olarak şirket hisse senetleri üzerinde tasarruf hakkına sahip olduğunuz 31/8/2016 tarihinin esas alınması gerekmektedir. Dolayısıyla, 31/8/2016 tarihinde iktisap edilen söz konusu hisse senetlerinin iki yıldan fazla süreyle elde tutulduktan sonra elden çıkarılmasından kazanç doğması durumunda, bu kazançlar değer artış kazancı olarak dikkate alınmayacak ve vergiye tabi tutulmayacaktır. Sahibi olduğunuz hisse senetlerinin iki yıldan daha az bir süre elde tutularak satılması durumunda ise elde edeceğiniz kazancın değer artış kazancı olarak vergilendirilmesi gerekmektedir.” (MB. GİB. Ankara VDB.nin 28.02.2017 tarihli ve 38418978-120[Muk80-16/14]-63676 sayılı özelgesi).
“5/3/2012 tarihinde hisselerini satın alma yoluyla iktisap ettiğiniz … Tic. A.Ş.’deki ortaklık payınız 5/2/2016 tarihinde hisse senedi çıkarılmak suretiyle hisse senedine bağlanmış olduğundan, tarafınıza ait hisse senetlerinin iktisap tarihi olarak şirket hisse senetleri üzerinde tasarruf hakkına sahip olduğunuz 5/2/2016 tarihinin esas alınması gerekmektedir. Dolayısıyla, 5/2/2016 tarihinde iktisap edilen söz konusu hisse senetlerinin iki yıldan fazla süre elde tutulduktan sonra elden çıkarılmasından kazanç doğması durumunda, bu kazançlar değer artışı kazancı olarak dikkate alınmayacak ve vergiye tabi tutulmayacaktır. Sahibi olduğunuz hisse senetlerinin iki yıldan daha az bir süre elde tutularak satılması durumunda ise elde edeceğiniz kazancın değer artışı kazancı olarak vergilendirilmesi gerekmektedir.” (MB. GİB. İstanbul VDB.nin 21.06.2017 tarihli ve 62030549-120[Mük.80-2016/211]-181606 sayılı özelgesi)
Yani, anonim şirket ortaklık paylarının elden çıkarılmasında (satılmasında) vergiye tabi olup olmama yönünden aranılan iki yıllık sürenin başlaması için, anonim şirket ortaklık pay (hisse) senetlerinin bir an evvel bastırılması gerekiyor. İlmühaber çıkaranlar veya geçmişte hisse senedi bastıranlar için herhangi bir sorun bulunmuyor.
Sermaye ve Kâr Yedeklerinin Sermayeye Eklenmesi veya Rüçhan Hakkı Kullanılarak İktisap Edilen Pay Senetlerinde İktisap Tarihi Nasıl Tespit Edilecek?
Sermaye ve kâr yedeklerinin sermayeye eklenmesi dolayısıyla sahip olunan hisse senetlerinin iktisap tarihi olarak, daha önceden sahip olunan hisse senetlerinin iktisap tarihi esas alınıyor. Şirketler tarafından sermaye artırımına gidildiği durumlarda ise, pay (hisse) senedi sahipleri tarafından rüçhan hakkı kullanılmak suretiyle itibari değerleri ödenerek sahip olunan pay (hisse) senetleri yönünden de iktisap tarihi olarak sahip olunan eski hisse senetlerinin iktisap tarihi esas alınıyor.
Limited Şirket Pay Senetlerinin Satışı, Süreye Bakılmaksızın Vergiye Tabi. Ancak, Önce A.Ş.’ye Çevrilip Pay Senedi Bastırılarak Satılırsa Vergiye Tabi Değil. Nasıl Mı?
Kurumlar Vergisi Kanununun 19 ve 20. maddeleri kapsamında limited şirketin anonim şirkete dönüşmesi halinde, limited şirket ortaklarına verilen anonim şirkete ait pay (hisse) senetlerinin ilk iktisap tarihi olarak, ortakların nevi değiştiren limited şirketin sermayesine iştirak ettikleri tarih esas alınıyor. Buna göre, limited şirketin anonim şirkete dönüşmesi ve hemen ardından “pay (hisse) senedi” bastırılması durumunda, pay senedinin iktisap (yani edinme) tarihi, “limited şirketin kurulduğu tarih olarak” kabul edilecek, iktisap tarihinden itibaren iki yıl geçmiş olunca ve ortaklık haklarının pay senetlerinin devri suretiyle gerçekleştirilmesi halinde de değer artış kazancı ve dolayısıyla gelir vergisi olmayacaktır (MB. GİB. İstanbul VDB.nin 01.03.2016 tarihli ve 62030549-120[MÜK80-2016/114]-16914 sayılı özelgesi).
Sonuç Olarak;
Anonim şirketlerde ortaklık paylarını gösteren pay (hisse) senetlerinin bastırılmış olması, özellikle ortaklık haklarının devrinde büyük bir vergi avantajı sağlıyor. Şirketin “hisse senetleri yoksa” yani “hisse senedi bastırılmamışsa”, ortağın hisse satışından doğan kazancı, ortaklık hakkını iktisap tarihinden itibaren kaç ay/yıl geçerse geçsin değer artış kazancı olarak Gelir Vergisi’ne tabi tutuluyor. Anonim şirket pay devirlerinde vergi ödememek için, pay (hisse) senetlerinin bastırılmış olması ve bu senetlerin iki yıl elde tutulmuş olması yeterli.
Yazar: YMM Abdullah Tolu